Het recente “dringende advies” om in openbare ruimten mondkapjes te dragen heeft de discussie over de effectiviteit en legitimiteit van deze maatregel weer in alle hevigheid doen oplaaien.
Hoewel een verplichting tot het dragen van een mondkapje geen wettige basis heeft, worden we wel geconfronteerd met huisregels in het OV en winkels die dit langs een achterdeur toch van ons eisen.
Een legitieme vraag is dus wat nu het effect is van mondkapjes, want als ze de verspreiding van corona effectief tegen gaan is er eigenlijk niet veel tegen in te brengen.
Als we kijken naar een artikel van de Amerikaanse CDC uit mei 2020 vinden we de volgende conclusie van een uitgebreide literatuur studie:
“We hebben geen bewijs gevonden dat gezichtsmaskers van het chirurgische type effectief zijn bij het verminderen van door laboratorium bevestigde influenza-overdracht, hetzij wanneer ze worden gedragen door geïnfecteerde personen (broncontrole) of door personen in de algemene gemeenschap om hun gevoeligheid te verminderen (Figuur 2). Net als bij handhygiëne kunnen gezichtsmaskers echter de overdracht van andere infecties verminderen en daarom waardevol zijn bij een grieppandemie wanneer de middelen voor de gezondheidszorg worden uitgeput.”
Het enige nut van de maskers dat verondersteld wordt is hier het (indirect) ontlasten van de zorg door het eventueel voorkomen van “andere infecties”. We hebben echter in Nederland geen meldingen gehad dat de ziekenhuis bedden of de IC’s vol lagen met andere infecties dan covid-19.
Het is ook goed om te vermelden dat het in dit onderzoek om chirurgische maskers ging en niet om de herbruikbare stoffen maskers die veel mensen zijn gaan dragen. Om nog maar te zwijgen van de zelfgemaakte.
Het CDC heeft overigens haar advies recent gewijzigd. De basis die hiervoor wordt aangevoerd is echter slechts een anekdotisch vermoeden en geen gedegen onderzoek:
Twee haarstylisten – geïnfecteerd met en met symptomen van COVID-19 – droegen in hun salon een mondkapje en geen van de 139 cliënten of secundaire contacten van de stylisten werd ziek. Uit deze groep ondergingen vervolgens 67 personen vrijwillig een PCR test die in alle gevallen negatief was.
Van de overige 72 personen die niet getest werden weten we eigenlijk niks. Ook wordt niet vermeld of de ‘secundaire contacten’ met of zonder mondkapje plaats vonden, of dit binnen of buiten plaats had en onder welke omstandigheden.
Het gewijzigde CDC advies is voor ons RIVM dan ook geen aanleiding geweest haar standpunt aan te passen. Jaap van Dissel, de directeur Infectieziekten bij het RIVM stelt nog steeds dat mondkapjes “een buitengewoon gering effect” hebben op de pogingen om de verspreiding van het coronavirus in te dammen. In een interview met de NOS noemt hij het recente besluit van het kabinet om mondkapjes in publieke binnenruimten dringend te adviseren vooral een politiek besluit en niet zozeer een dat op medische gronden is gebaseerd.
Het is daarom wonderlijk te noemen dat het kabinet kennelijk tegen wetenschappelijk advies in gaat om de bevolking dringend te adviseren een nutteloze maatregel te volgen.